Thứ hai, 04/08/2025 07:42 GMT+7

Viện Nghiên cứu hạt nhân sẽ là “trung tâm đào tạo, thực hành, nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo quốc gia về lĩnh vực năng lượng nguyên tử”

Không còn một nơi nào tốt hơn, Viện Nghiên cứu hạt nhân có sứ mệnh lớn lao và duy nhất trở thành trung tâm đào tạo, thực hành, nghiên cứu, ứng dụng quốc gia, phục vụ cho các ứng dụng dân sự, đổi mới sáng tạo và đặc biệt chuẩn bị cho tương lai phát triển điện hạt nhân Việt Nam, trong đó có công nghệ SMR (Lò phản ứng mô-đun quy mô nhỏ). Đây là định hướng chiến lược được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tại buổi làm việc chiều 01/8/2025 với Viện Nghiên cứu hạt nhân (NCHN) và Trung tâm Ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong công nghiệp (CANTI).

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc

Chuyến thăm, làm việc của Bộ trưởng và đoàn công tác Bộ KH&CN với Viện NCHN và Trung tâm CANTI khẳng định quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước trong việc hiện thực hóa Nghị quyết 57, Chương trình điện hạt nhân quốc gia và ứng dụng năng lượng nguyên tử trong phát triển kinh tế - xã hội, sẽ tạo nên một hệ sinh thái ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình đa dạng, hiệu quả, từ năng lượng, y tế, nông nghiệp, công nghiệp, môi trường đến an ninh quốc phòng.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Thứ trưởng Lê Xuân Định, Viện trưởng Viện NLNT Việt Nam Trần Chí Thành và Viện trưởng Viện NCHN Cao Đông Vũ chủ trì buổi làm việc

Tại buổi làm việc, thay mặt Ban Lãnh đạo Viện NCHN, Ông Cao Đông Vũ - Bí thư Đảng ủy, Viện trưởng đã báo cáo khái quát về hoạt động và những kết quả nổi bật của Viện sau hơn 40 năm xây dựng và phát triển, với lợi thế là nơi duy nhất của Việt Nam sở hữu Lò Phản ứng hạt nhân, Viện đã có nhiều đóng góp to lớn vào các hoạt động nghiên cứu khoa học hạt nhân, đã làm chủ toàn diện công nghệ Lò Phản ứng hạt nhân Đà Lạt, đảm bảo vận hành an toàn và khai thác hiệu quả, góp phần trong phát triển kinh tế - xã hội, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam. Viện NCHN đã trở thành “trái tim” của ngành y học hạt nhân quốc gia, đảm bảo nguồn cung hơn 90% dược chất phóng xạ, cứu sống hàng trăm nghìn bệnh nhân mỗi năm.

Ông Cao Đông Vũ - Bí Thư Đảng uỷ, Viện trưởng Viện NCHN báo cáo kết quả nổi bật sau hơn 40 năm xây dựng và phát triển của Viện và những định hướng trong thời gian tới

Ông Bùi Quang Trí – Giám đốc, báo cáo tình hình hoạt động của Trung tâm CANTI

Đối với trung tâm CANTI, Ông Bùi Quang Trí cũng đã báo cáo những điểm sáng về ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất công nghiệp. Từ một đơn vị tự chủ ngay từ ngày đầu thành lập, CANTI đã xây dựng nên một “thương hiệu” uy tín không chỉ trong nước mà cả quốc tế. Việc làm chủ công nghệ đánh dấu, công nghệ chụp cắt lớp (CT) công nghiệp, tự tin cạnh tranh và thắng thầu quốc tế trước các đối thủ từ Anh, Mỹ, Na Uy, thậm chí xuất khẩu công nghệ "Made in Vietnam" ra thế giới là một câu chuyện truyền cảm hứng.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhiệt liệt biểu dương và đánh giá rất cao về chặng đường phát triển, những thành tựu rực rỡ của Viện NCHN và Trung tâm CANTI, hai đơn vị nòng cốt của ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam. Thay mặt Lãnh đạo Bộ KH&CN, Bộ trưởng gửi lời thăm hỏi ân cần và lời chúc tốt đẹp nhất tới toàn thể cán bộ của hai đơn vị. Bên cạnh những thành tựu đó, Bộ trưởng cũng thấu hiểu và chia sẻ sâu sắc với những khó khăn, thách thức mà hai đơn vị đang đối mặt: đó là hạ tầng, thiết bị đã nhiều năm tuổi, lạc hậu, thiếu đồng bộ - Chúng ta không thể đi tới tương lai với những công cụ của quá khứ; đó là nguồn nhân lực, bài toán thu hút và giữ chân nhân tài trong một lĩnh vực đặc thù luôn là nỗi trăn trở lớn; và quan trọng nhất, đó là những “nút thắt” về cơ chế, chính sách, hành lang pháp lý cho hợp tác công - tư, cho thương mại hóa sản phẩm chưa thông thoáng. Đây là những rào cản đang kìm hãm sức sáng tạo. Từ những ghi nhận và thấu hiểu đó, Bộ trưởng cũng đã giải đáp những kiến nghị đề xuất của hai đơn vị. Đồng thời, Bộ trưởng cũng quán triệt, định hướng hai đơn vị phải là những ngọn cờ tiên phong, nghĩ lớn để hiện thực hóa Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, công nghệ chiến lược hạt nhân quốc gia, mở ra một không gian phát triển mới, một tư duy mới: “Khoa học công nghệ phải thực sự là động lực chính cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”.

Giấc mơ lớn, tạo việc “vĩ đại” để kiến tạo tương lai

Theo Bộ trưởng, xét về quá khứ, hiện tại và tương lai, Viện NCHN vẫn là trung tâm mang tính chủ lực đảm nhiệm các chức năng đào tạo, nghiên cứu, sản xuất đồng vị phóng xạ và các lĩnh vực liên quan. Tuy nhiên, Bộ trưởng yêu cầu Viện NCHN phải thay đổi cách tiếp cận, chuyển mình mạnh mẽ hơn nữa, tạo ra việc “vĩ đại” để đáp ứng nhu cầu năng lượng nguyên tử quốc gia trong tương lai.

Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt sẽ trở thành cơ sở duy nhất, chủ lực của quốc gia đảm đương vai trò trung tâm đào tạo, thực hành, huấn luyện hạt nhân quy mô quốc gia; gắn với nghiên cứu chuyên biệt và đổi mới sáng tạo phục vụ cho các ứng dụng dân sự, đặc biệt chuẩn bị cho tương lai phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam, trong đó có công nghệ lò SMR.

Sứ mệnh của Viện NCHN giai đoạn 2025-2035, khi Lò phản ứng 10 MW của Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân tại Đồng Nai (CNST) chưa đi vào vận hành, Viện NCHN phải tiếp tục giữ vai trò trung tâm trọng yếu quốc gia. Bộ trưởng nhấn mạnh, không còn nơi nào tốt hơn Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt để thực hiện vai trò là trung tâm đào tạo thực hành chủ lực, tiền vận hành cho sinh viên và kỹ sư trước khi làm việc tại các nhà máy điện hạt nhân và CNST. Bộ trưởng nhấn mạnh, Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt là phao cứu sinh trong đào tạo nguồn nhân lực để hiện thực hóa chiến lược điện hạt nhân quốc gia. Đồng thời, đây cũng là thời điểm để tái cấu trúc chức năng giảm vai trò sản xuất công nghiệp, tăng vai trò đào tạo và nghiên cứu chuyên biệt.

Giai đoạn sau 2035, khi CNST đi vào hoạt động thì Viện NCHN là đơn vị hỗ trợ kỹ thuật, nghiên cứu linh hoạt và chuyên biệt, đặc biệt là hỗ trợ startup cho các công nghệ mới, cho đổi mới sáng tạo và trở thành trung tâm hỗ trợ khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Viện NCHN sẽ giảm dần vai trò sản xuất đồng vị phóng xạ, tăng vai trò đào tạo, trở thành vệ tinh phụ trợ dự phòng cho CNST.

Bộ trưởng nhấn mạnh, Viện NCHN cần xây dựng các chương trình đào tạo đa tầng cho hạt nhân Việt Nam. Đây sẽ là nơi bắt buộc mọi kỹ sư, vận hành viên và cán bộ an toàn của các nhà máy điện hạt nhân Việt Nam phải thực hành trước khi bước vào làm việc thực tế. Theo Bộ trưởng, để làm được điều này, Viện NCHN cần khẩn trương đầu tư các hạng mục, thiết bị công nghệ, đặc biệt là hệ thống mô phỏng cấp quốc gia.

Trung tâm đào tạo, vận hành và thử nghiệm công nghệ SMR tại Việt Nam

Bộ trưởng định hướng, Viện NCHN sẽ trở thành trung tâm đào tạo, vận hành và thử nghiệm công nghệ SMR tại Việt Nam. Lò thử nghiệm SMR đầu tiên sẽ đặt tại Đà Lạt, là nơi chuẩn hóa nhân lực và thử nghiệm các công nghệ phụ trợ SMR, thiết kế tính toán, số hóa vận hành thông minh, giám sát bằng trí tuệ nhân tạo, dự đoán hỏng hóc, mô phỏng hiện tượng bất thường để trở thành trung tâm công nghệ SMR Việt Nam và trung tâm đào tạo thực hành cấp quốc gia về SMR. Do vậy, để đáp ứng yêu cầu mới, Viện cần đào tạo ít nhất 20% nhân lực là chuyên gia công nghệ thông tin, để đáp ứng yêu cầu số hóa ngành hạt nhân trong tương lai.

Viện NCHN sẽ là đầu mối quốc tế về đào tạo trong lĩnh vực hạt nhân quốc gia, trở thành trung tâm đào tạo khu vực ASEAN về hạt nhân nói chung, đặc biệt là lò SMR. Bộ trưởng giao nhiệm vụ cho Thứ trưởng Lê Xuân Định chỉ đạo VINATOM và Viện NCHN căn cứ trên định hướng, trình Thủ tướng giao nhiệm vụ đặc biệt cho Viện NCHN trở thành trung tâm đào tạo thực hành quốc gia, hỗ trợ triển khai nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam và phát triển các công nghệ mới SMR tại Việt Nam.

Chúng ta có sứ mệnh vô cùng lớn lao và duy nhất, chuẩn bị cho một tương lai mới của hạt nhân Việt Nam. Bộ trưởng tin tưởng rằng, với trí tuệ, nhiệt huyết và khát vọng cống hiến của cán bộ, đội ngũ các nhà khoa học, cùng với sự đồng hành hỗ trợ quyết liệt của Bộ Khoa học và Công nghệ, tiếp tục giữ vững niềm tin, khí thế mới hoàn thành sứ mệnh của Đảng và Nhà nước mong đợi.

Kết thúc buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chúc Viện NCHN giữ vững niềm tin, xác lập vị thế xứng đáng trong giai đoạn mới, là cơ sở nghiên cứu khoa học hàng đầu của Việt Nam, tạo ra những giá trị mới, giải quyết các bài toán lớn của quốc gia.