Cần nâng cao năng lực của các doanh nghiệp Việt trong triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân

Trong bối cảnh Việt Nam đang chuẩn bị khởi động lại chương trình điện hạt nhân quốc gia, việc nâng cao năng lực cho các đơn vị trong chuỗi cung ứng – đặc biệt là các tổng thầu EPC – trở thành yêu cầu cấp thiết.

Vừa qua, Công ty dịch vụ Cơ khí Hàng hải PTSC (PTSC M&C) thành viên chủ lực của Tổng Công ty PTSC trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Hạt nhân (Viện NCHN) và Mạng lưới các chuyên gia hạt nhân người Việt toàn cầu (VietNuc) đã tổ chức khóa đào tạo: “Nâng cao nhận thức và năng lực triển khai dự án xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân”.

Điểm khác biệt nổi bật của khóa học là tập trung vào lĩnh vực xây dựng – EPC, trong khi hầu hết các chương trình đào tạo điện hạt nhân trước đây thường chỉ chú trọng đến đào tạo nhân lực vận hành. Tham gia giảng dạy là đội ngũ chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu, trực tiếp tham gia các dự án điện hạt nhân trong nước và quốc tế, mang đến góc nhìn thực tiễn và cập nhật.

Khoảng trống trong đào tạo nhân lực xây dựng điện hạt nhân

Một nhà máy điện hạt nhân có vòng đời vận hành rất dài, với các nhà máy thế hệ mới, thời gian hoạt động có thể từ 60 đến 80 năm, thậm chí lâu hơn. Trong khi công tác đào tạo nhân lực vận hành luôn được quan tâm từ sớm, thì lực lượng nhân sự xây dựng – yếu tố quyết định trực tiếp đến chất lượng và tiến độ dự án – lại chưa được chú trọng đúng mức.

Thực tế cho thấy, việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân không thể hoàn toàn phụ thuộc vào nhà thầu nước ngoài. Các tập đoàn công nghệ hạt nhân chỉ đảm nhận thiết kế, chế tạo thiết bị chính; còn phần lớn hoạt động thi công, lắp đặt, giám sát đều phải dựa vào nguồn nhân lực trong nước. Nếu lực lượng này không được chuẩn bị tốt, nguy cơ dự án chậm tiến độ, tăng chi phí là điều khó tránh khỏi.

Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy, ngay cả những quốc gia có công nghệ phát triển như Mỹ, sau một thời gian dài không xây dựng nhà máy mới, đã từng rơi vào tình trạng thiếu hụt nguồn lực xây dựng hạt nhân, ảnh hưởng đáng kể đến tiến độ triển khai các dự án.

Những điểm yếu cần khắc phục

Các doanh nghiệp EPC Việt Nam đã tích lũy nhiều kinh nghiệm qua các dự án năng lượng và công nghiệp quy mô lớn, trong nước cũng như quốc tế. Tuy nhiên, với đặc thù khắt khe của nhà máy điện hạt nhân, vẫn còn tồn tại một số khoảng trống năng lực quan trọng, bao gồm:

1. Kinh nghiệm quản lý dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân với yêu cầu cao về tiến độ, an toàn và chất lượng.
2. Năng lực phân tích và đánh giá an toàn hạt nhân, một nội dung mang tính bắt buộc trong mọi giai đoạn của dự án.
3. Kỹ thuật mua sắm, vận chuyển và lựa chọn chuỗi cung ứng đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn hạt nhân quốc tế.
4. Kỹ thuật thi công đảm bảo chất lượng và an toàn hạt nhân, vượt xa các chuẩn mực trong xây dựng công nghiệp thông thường.

Mặc dù tỷ lệ thiếu hụt này không lớn, song lại tập trung ở các khâu then chốt và nhạy cảm nhất, có tác động trực tiếp đến an toàn, chất lượng và tiến độ công trình.

Cần chính sách hỗ trợ đồng bộ

Để từng bước hình thành lực lượng EPC hạt nhân trong nước, cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ nhiều phía:

• Cơ quan pháp quy: ban hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn chi tiết về phân tích và đánh giá an toàn, đồng thời xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực EPC theo thông lệ quốc tế.
• Chính sách nhà nước: ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển chuỗi cung ứng trong nước; khuyến khích hợp tác, liên kết với các mạng lưới cung ứng và chuyên gia quốc tế để tiếp nhận, chuyển giao công nghệ.
• Cơ sở đào tạo: tổ chức các chương trình huấn luyện chuyên ngành và cấp chứng chỉ về quản lý dự án, thi công trong môi trường hạt nhân, kiểm soát chất lượng và áp dụng các tiêu chuẩn ISO (ISO 9001, ISO 14001, ISO 19443…) phù hợp với chuẩn mực của IAEA và quốc tế.

Những giải pháp này sẽ tạo nền tảng vững chắc để nâng cao năng lực doanh nghiệp Việt, từng bước giảm phụ thuộc vào nhà thầu nước ngoài, đồng thời bảo đảm an toàn, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho các dự án điện hạt nhân trong tương lai.

PTSC M&C – tiên phong chuẩn bị năng lực EPC hạt nhân

Là đơn vị đã tham gia nhiều dự án quy mô lớn, PTSC M&C đã khẳng định năng lực trong thiết kế, mua sắm, thi công và quản lý ở các lĩnh vực dầu khí, điện gió ngoài khơi và công nghiệp trên bờ. Trên nền tảng năng lực và kinh nghiệm vững chắc đó, PTSC M&C sẽ nhanh chóng, thuận lợi tiếp cận và tham gia các gói thầu EPC xây dựng nhà máy điện hạt nhân do EVN/PVN làm chủ đầu tư trong thời gian tới.

Với tầm nhìn chiến lược “đi tắt, đón đầu”, PTSC M&C đã chủ động tổ chức khóa đào tạo cho hơn 80 cán bộ chủ chốt, tập trung vào việc nâng cao nhận thức và năng lực triển khai dự án nhà máy điện hạt nhân. Phát huy thế mạnh về cơ khí – chế tạo cùng kinh nghiệm thực hiện nhiều dự án EPC quốc tế, công ty đang tích cực bổ sung các năng lực đặc thù nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của lĩnh vực hạt nhân.

Bước đi này không chỉ khẳng định quyết tâm tiên phong của PTSC M&C, mà còn mở ra triển vọng để doanh nghiệp Việt đảm nhận vai trò nòng cốt trong các dự án điện hạt nhân tương lai, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và thúc đẩy phát triển bền vững.

Phát biểu khai mạc khóa đào tạo, ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Giám đốc PTSC M&C, nhấn mạnh ý nghĩa của việc nâng cao nhận thức và năng lực triển khai dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân, coi đây là bước chuẩn bị quan trọng để doanh nghiệp từng bước tham gia vào các dự án hạt nhân trong tương lai.

Trong khuôn khổ chương trình, ông Nguyễn Anh Dũng đã giới thiệu và hướng dẫn các giảng viên tham quan cơ sở vật chất, dây chuyền sản xuất và năng lực cơ khí – chế tạo của Công ty PTSC M&C.

Nguyễn Xuân Hải, Viện Nghiên cứu hạt nhân

Nguồn tin: https://vinatom.gov.vn